INDOFOODTOURS
Je kunt alles zelf uitpluizen. Internet kent amper nog geheimen. Waarom zou je dan deelnemen aan een georganiseerde foodtour? Het kaf is echter vanaf de laptop, tablet of telefoon niet van het koren te scheiden. Het lukt je al helemaal niet in de indodoolhof die De Weduwe van Indië is: een kwart van álle Indische en Indonesische restaurants en toko’s van Nederland is gevestigd in Den Haag.
ZOEKMACHINEOPTIMALISATIE
Het zijn de hardste schreeuwers, de horecaondernemers met de grootste marketingbudgetten, die als eersten opduiken op Google. Niet de knusse warungs waar ze veel liever staan te koken dan dat ze bezig zijn met zoekmachineoptimalisatie. Iets met stille wateren en diepe gronden. Vind ze dan maar eens, de leukste adresjes in die stad achter de duinen. Kun je natuurlijk gaan scrollen, maar dan nog loop je het risico op een verkeerde afweging. Diezelfde eethuisjes hebben zelden een gelikte website met rake teksten in correct Nederlands of Engels en foto’s waarvan het water je direct in de mond loopt.
SCHATKAMER
Of je moet er wonen, en een kenner van de Indische/Indonesische eetcultuur zijn. In dat geval hoef je niets meer uit te vogelen. Zijn er nog genoeg redenen -voor de gezelligheid, om je netwerk uit te breiden- over om je alsnog aan te sluiten bij Indofoodtours. Waren wij niet meegegaan, hadden wij Manon Henzen nu niet gekend. Voorheen bestierde ze een historisch kookatelier in Nijmegen, ze beheert nu online een schatkamer aan verhalen en recepten uit vervolgen tijden. Mocht Den Haag te dichtbij en/of te actueel voor je zijn: Manon regelt een foodtour voor je in, bijvoorbeeld, Venetië.
TOVERDRANKJE
Indofoodtours kun je lopend of per fiets volgen. Kies je voor optie 1 dan blijf je in het centrum, op de tweewieler ga je wat meer de buitenwijken in. In beide categorieën is het mogelijk vlees en vis te mijden.
Onze looptocht begint deze zaterdagmiddag met een proost met een knalgeel shotje: jamu, een non-alcoholisch toverdrankje van gember, kurkuma, asam jawa (tamarinde) en specerijen als steranijs en kruidnagel. Jamu verdrijft naar verluidt hoofdpijn en een opkomende verkoudheid, verlaagt de cholesterol en stimuleert de spijsvertering. Het is in elk geval een oppepper. We zijn gelijk klaarwakker. Door de kruiden en het zurige van de tamarinde is die beter te verdragen dan de powershotjes die uitsluitend uit gember en kurkuma bestaan.
JAMUMEESTERS
Tijdens de tour komen we nergens waar jamu is te koop, maar ‘jamu is heel gemakkelijk online te bestellen’, weet gids Anouk Stuart. De digitalisering is niet louter ongunstig. Check de site van Good Jamu. De twee eigenaren van Good Jamu zijn zelfs in de leer gegaan bij jamumeesters op Bali, ze dragen hun zegen.
Bij de eerste stop zetten we wat vraagtekens. Toko Frederik aan de Frederikstraat, sinds 1984 een begrip in de Hofstad, is niet dat nog onontdekte pareltje waarop wij vooraf hoopten. Toko Frederik is overal vindbaar, de becak voor de deur scoort op social media. De saté kambing (geit) en saté sapi (rundvlees) die we krijgen, zijn ons te braaf. Het rundvlees kent geen voorzichtige garing: je moet er hard kauwen wil je het doorgeslikt krijgen. De saté van oesterzwam mag rekenen op ons support.
KRAAKBEEN
Nergens eet je tijdens de Indofoodtour heel pedis, vertrouwt Anouk ons toe. ,,We kiezen bewust voor mild zodat iedereen kan meedoen. Wie wel heet wil eten, kan er altijd sambal aan toevoegen. Ga anders een keer naar Waroeng Padang Lapek aan de Schoolstraat. Daar eet je authentiek West-Sumatraans: zeer pittige gerechten waarbij kraakbeen niet wordt geschuwd,” tipt ze de geoefende eters. Dat de Sumatraanse keuken heter is dan de Javaanse, dat is niet per definitie het geval. ,,Ligt eraan op welk deel van het eiland je bent. De Midden-Sumatraanse keuken is behoorlijk zoet.”
RIJSTTAFEL
Er zijn zowel verschillen als overeenkomsten tussen de Indische en Indonesische keuken, wat niet één keuken is. De Indische keuken is een heimweekeuken, in de jaren vijftig door de repatrianten meegenomen uit een land dat niet meer bestaat. Het is een verzameling van samengestelde gerechten en gerechten die, door onder meer de sambal deels of helemaal weg te laten, zijn aangepast naar de Nederlandse smaak. De bekende rijsttafel is een Indisch fenomeen, bedacht door Nederlanders. Vermogende kolonisten met kokkies in dienst pakten ermee uit in Nederlands-Indië. Niet alles wat in Nederland doorgaat voor Indonesisch is daadwerkelijk 100 procent Indonesisch.
,,Wat de rijsttafel Indisch maakt”, zegt Helena Smit, oprichter van de Indofoodtours en dochter van een Zuid-Sumatraanse moeder, ,,is dat het gerechten zijn uit de hele archipel. In Indonesië kun je ook een tafel vol krijgen maar met lokale gerechten, geen mix. Je hebt een paar klassiekers zoals nasi goreng die je op elk eiland tegenkomt maar overal smaakt die net iets anders.”
PAPEDA
Sana Sini aan de Thomsonlaan, het enige Molukse restaurant in Den Haag, zit niet in onze tour maar is volgens gids Anouk beslist de moeite waard. Verwacht echter niet dat je er papeda kunt eten, of beter gezegd slurpen. Deze doorzichtige pap van sagomeel eten Molukkers thuis, buiten de deur is het naar papeda zoeken als een speld in een hooiberg. Sagomeel hebben de Molukkers in Nederland lang moeten missen. Je kunt sagomeel, zetmeel dat wordt gewonnen uit de sagopalm, technisch vervangen door aardappelzetmeel maar (mede) dankzij internet is die noodzaak nu weg. We zien ze echt wel, de voordelen van internet. Zouden we anti zijn, zou dit platform niet eens bestaan. Het zijn de gesponsorde sites die het web onbetrouwbaar maken.
HIGHTEAËN OP Z’N INDISCH
Moesson aan het Noordeinde wuift onze eerdere (beperkte) bedenkingen weg. Deze boekenwinkel draagt dezelfde naam als het Indische maandblad, dat in 1956 is opgericht door journalist Tjalie Robinson ofwel Jan Boon. Tussen de vele publicaties van de stem van Indisch Nederland, ja ook Piekerans van een straatslijper, en kekke kookboeken als Indorock en Jiwa kun je er highteaën op z’n Indisch. Met maiskoekjes, lemper, spekkoek, kwee/kue lapis, pandancake, Indonesische bonbons van Rumah Rasa en een glaasje rozenstroop.
GLIBBERIG
Van degene die kwee lapis op een papieren servet legt, weet je zeker dat hij of zij geen Indische roots heeft. Het zou de vier zussen in het gezelschap niet overkomen. De oudste is in 1951 geboren in Surabaya (destijds nog gespeld als Soerabaja) en kort daarna met ouders naar Nederland overgebracht. De tweede zus zag het levenslicht in Papendrecht. Zij wil het recept van deze kwee lapis want ‘zo glibberig’ krijgt zij ‘m thuis niet gemaakt. Dat recept is bij Moesson onbekend. De gestoomde laagjescake, gebaseerd op kokos en tapioca, is namelijk afkomstig van Julia Indo Sweets & Treats uit de Weimarstraat.
WITTE CHOCOLADE MET VERSE DURIAN
De gateau africain, chocoladesponscake met custard en rum, van Julia vinden wij zo mogelijk nog lekkerder. En dan die bonbons, echt te gek. We krijgen er eentje met een ganache van witte chocolade van Valrhona, mango, asam en lombok. Dat pepertje geeft een heel toffe nakick. Gevolgd door een bonbon gevuld met een ganache van witte chocolade en verse durian. Nee, die stinkt niet. Pisang goreng, pandan, spekkoek en rendang zijn de overige smaken.
INSIDE INFORMATION
Heb je door hoeveel inside information hebben wij ondertussen hebben verzameld? Hadden we allemaal niet geweten als we direct naar het bovenste Indische/Indonesische restaurant in Den Haag op Google, Bing of DuckDuckGo waren gelopen.
In een interview dat wij een maand of twee geleden met Helena Smit hadden voor het AD, prees zij Praboemoelih, een Zuid-Sumatraans restaurant dat sinds maart 2023 is gevestigd in het onbeminde deel van het Spui. Een bezoek aan dit restaurant hebben we bewust uitgesteld omdat we er stiekem vanuit zijn gegaan dat het in de looptour is opgenomen. Hoera, goed gegokt!
KOTA NANAS
Praboemoelih is een oude schrijfwijze van Prabumulih, de geboortestad van Yanti die sinds maart 2023 samen met haar echtgenoot Zainal dit onopvallende eethuisje runt. Prabumulih, ten zuidwesten van Palembang, trekt als een van de belangrijkste producten van ruwe olie en aardgas op Sumatra weinig toeristen. Er is wel degelijk een reden om Kota Nanas, zoals Prabumulih in de volksmond heet, te bezoeken, inderdaad vanwege de (zoete) ananassen.
CELIMPUNGAN
Ons wacht een dampende celimpungan (visballetjes in gele kokossoep getrokken van garnalenkoppen/schillen met citroengras, laos, gember en kaneel) en tempe mendoan (gebakken tempeh met huisgemaakte ketjapsaus) bij Praboemoelih. Achter die visballetjes schuilt kingfish (Spaanse makreel) in een gepaneerd jasje van tapioca. Celimpungan heeft veel weg van laksan, met dat verschil dat in laksan Spaanse pepers zijn verwerkt en in celimpungan niet.
EXTRA PORTIE
De celimpungan geurt zo heerlijk dat we ‘m helemaal niet willen opeten. We willen er met onze neus boven blijven hangen. We bestellen een extra portie. Deze soep willen morgen opnieuw. Wij zijn niet de enigen die lyrisch zijn over de celimpungan van Yanti. Na afloop van de toer wordt naar ieders hoogtepunt gevraagd. Praboemoelih klinkt het in koor.
De knapperige gefrituurde koekjes zijn gemaakt van -uiteraard- sojabonen, tapioca, rijstmeel, groentebouillon en lente-ui. De knoflook die wij eruit halen, zit in de ketjap. Deze tempe mendoan scharen we onder de betere snacks, geen vette hap waarbij alle subtiliteit is verdampt in de zonnebloemolie.
ANDERE GELUIDEN
Van Haagse fijnproevers horen we achteraf heel andere geluiden over Praboemoelih. Magnetronwerk, bremzout, niet vers, taai. Zouden Yanti en Zainal speciaal voor ons wél hun best hebben gedaan?
Of www.praboemoelih.nl geteisterd wordt door een storing, of volledig uit de lucht is gehaald, dat weten we niet. Praboemoelih bewijst met een niet werkende link, onbewust, het nut van Indofoodtours.
UITBUNDIG BLIJ
Bij Kopi Kopi aan de Korte Houtstraat worden we met wijdgeopende armen ontvangen door Dea Hidayat. Alsof ze net ten huwelijk is gevraagd, of geslaagd is voor een lastig examen, zo uitbundig blij is Dea met elke gast die binnenkomt.
Ze spreekt zo gemakkelijk Nederlands dat je niet verwacht dat ze in Jakarta is geboren en opgegroeid. In 2005 emigreerde ze met haar ouders naar Den Haag, dertien jaar later zette ze samen met haar moeder Debby Elias deze warung op. Debby maakt alles zelf, en met alles bedoelen ze ook alles. Spekkoek, noedels, sambal (‘100 procent rawit, geen tomaten, alleen rawit’), allemaal huisgemaakt en halal. Varkensvlees hebben we gedurende de hele toer niet op een menukaart zien staan. Kopi betekent koffie, ‘maar je drinkt in Jakarta nooit koffie zonder er wat bij te eten’. ,,Als je in Jakarta zegt, kom laten we samen een bakkie doen, samen wat eten, dan zeg je kopi kopi.”
BAKSO
Aan Debby’s bakso, rundergehaktballetjes in een rijke bouillon met bami die apart wordt geserveerd, hebben wij twee (gelijke) woorden genoeg. Paksoi, bosui, taugé, paddenstoelen en gefrituurde uitjes maken het gerecht af. In ons gezelschap zijn nogal wat durfallen: niemand negeert Debby’s sambal. Na een minuscuul drupje pure rawit weten wij voldoende. Als we er niet gelijk mee kappen, hebben we zometeen een snotneus. We verdoven onze smaakpapillen liever niet. Mild-pittig is ons scherp genoeg. De afsluiter mogen we zelf bepalen. Wij gaan voor dadar gulung: opgerolde pandanflensjes gevuld met geraspte kokos en gula djawa (palmsuiker). Met nogal wat etenswaren, want we konden de ayam cashew in de afhaalvitrine van Kopi Kopi niet weerstaan en die Indische bonbons moesten natuurlijk ook mee, maar met nog veel meer ontastbare bagage keren we huiswaarts. Indofoodtours maakt memories.
www.indofoodtours.nl
PS
Mocht je op zaterdag, de dag waarop de openbare Indofoodtours doorgaans plaatshebben, andere verplichtingen hebben, of niet met onbekenden op pad willen, of gebonden zijn een rolstoel, wij durven blind te varen op Jonneke de Zeeuw aka Mooncake. Haar eetgids All You Can Eat staat vol met adresjes, waaronder Julia en Waroeng Padang Lapek, die het lonen erlangs te gaan. Dat zij Toko Frederik onbenoemd laat, dat verbaast ons niet. Praboemoelih bestond nog niet tijdens het verschijnen van All You Can Eat. Jonneke zweert in Den Haag bij de ayam cashew van toko Sawa aan de Frederik Hendriklaan: ‘een lekkere crunch en zacht vlees, om je vingers bij op te eten’.
Gepubliceerd: maart 2024
